Γυναικείος Ποδόγυρος: Συμβολισμός ή Λειτουργικότητα;

Στις περισσότερες ελληνικές –γυναικείες κυρίως– ενδυμασίες συναντάμε εντυπωσιακούς ποδόγυρους κυρίως στα τελειώματα των εσωτερικών πουκαμίσων αλλά και των φορεμάτων ή πανωφοριών.

Ποδόγυρος νοείται το τελείωμα των παραπάνω ενδυματολογικών στοιχείων περίπου στο ύψος του αστραγάλου.

Συνήθως, είναι διακοσμημένοι με περίτεχνα κεντήματα διαφόρων χρωματισμών, σχεδίων και είναι γεμάτοι με συμβολισμούς από το φυσικό περιβάλλον, τις κοινωνικές πεποιθήσεις, κ.α. Γενικότερα, τα διακοσμητικά θέματα που συναντάμε συνδέονται με όλα τα ερεθίσματα του εξωτερικού περιβάλλοντος που είχε ο άνθρωπος (γυναίκα ή άνδρας) που το κεντούσε.

 

Ανά τα χρόνια, πολλοί ερευνητές έχουν ασχοληθεί με τις διάφορες απεικονίσεις των εν λόγω ποδόγυρων. Ελάχιστοι έχουν εστιάσει στην καθαυτή ύπαρξη τους, ανεξάρτητα με την απεικόνιση ή τους συμβολισμούς που κρύβουν.

Όπως αναφέρθηκε, συναντώνται κυρίως σε εσωτερικές πουκαμίσες ενδυμασιών. Είναι γνωστό ότι, οι συγκεκριμένες πουκαμίσες αποτελούν εξέλιξη της ρωμαϊκής «τούνικας». Η τούνικα ήταν πιο κοντή και κατά την αρχή της εξέλιξης της χρησιμοποιούταν εσωτερικά των ενδυμασιών με αποτέλεσμα να μην φαίνεται αφού καλυπτόταν εξ ολοκλήρου από το εξωτερικό ένδυμα. Συνεπώς, δεν υπήρχε η ανάγκη «τελειώματος», αφενός λόγω μη εμφάνισης του και αφετέρου λόγω μη φθοράς από τα υποδήματα.

Όταν άρχισε να μακραίνει, για κοινωνικά κυρίως αίτια, εμφανίστηκε η ανάγκη τελειώματος της πουκαμίσας τόσο για προστασία του υφάσματος όσο και για αισθητικούς λόγους. Αυτό είχε ως αποτέλεσμα την εμφάνιση ενός αρχικού είδους «καρικώματος» για την προστασία του τελειώματος του υφάσματος από το ξήλωμα, που μπορεί να υποστεί από το υπόδημα κατά το περπάτημα.

Καρίκωμα είναι η τεχνική πλαγιαστής ραφής στο τελείωμα του υφάσματος «αγκαλιάζοντας το», ώστε να εμποδίζει το ξήλωμα και τη φθορά του.
Εδώ να σημειωθεί ότι, η κλασσική τεχνική του στριφώματος (το γυρισμένο και ραμμένο τμήμα τού κάτω μέρους ενός υφάσματος) δεν ήταν ακόμα γνωστή στην Ελλάδα.

Σταδιακά, το καρίκωμα έγινε περίτεχνο κέντημα λόγω της ανάγκης επίδειξης ικανοτήτων και ομορφιάς. Υπάρχουν ενδυμασίες που έχουν κεντητούς ποδόγυρους άνω των 20 εκατοστών, όπως η Αρβανίτικη ενδυμασία.

Φυσικά, εξαίρεση δεν αποτέλεσαν και οι ενώσεις των κομματιών υφάσματος κάθετα του ποδόγυρου της πουκαμίσας, που συνέβαιναν είτε για λόγους ανέχειας και οικονομίας του υφάσματος ή γιατί κατασκευαστικά οι αργαλειοί της εποχής που παρήγαγαν το ύφασμα, είχαν περιορισμένο φάρδος. Όπως, «κάλυπταν» το τελείωμα του υφάσματος, σταδιακά άρχισαν να καλύπτουν και τις ενώσεις αυτών των κομματιών για αισθητικούς λόγους, δημιουργώντας τις λεγόμενες «κολώνες» ή «ανεβάσματα» στους ποδόγυρους.

Οι ανάγκες της λειτουργικότητας οδήγησαν στην καλαισθησία και τους συμβολισμούς.